Boimy się słowa “starość”, więc okres ludzkiego życia związany z procesami starzenia nazywamy “trzecią dorosłością”, “późną dorosłością”, “jesienią życia”. W obliczu nagłych zmian szczególnie osoby starsze tracą poczucie bezpieczeństwa, a jego źródło podlega przewartościowaniu okresie późnej dorosłości dostrzec można intensywne zmiany biologiczne. Są one określane jako starzenie się, a ze względu na zmniejszanie się zasobów funkcjonowania są zjawiskiem naturalnym i nieodwracalnym. Nie oznacza to jednak, że wszystkie osoby starzeją się w ten sam sposób, a wiek jest najbardziej istotnym czynnikiem tego procesu. Dlatego mówi się nie tyle o osiągnięciu starości, ile bardziej o “wkraczaniu w okres późnej dorosłości”. Okres późnej dorosłości, naznaczony istotnymi stratami, w wymiarze społecznym wymaga od osoby nieustannego zmagania się z adaptacją do nowej sytuacji życiowej. Sytuację tę potęguje negatywna percepcja starości w niektórych kulturach, utrwalone stereotypy oraz “kult młodości”. Nie oznacza to jednak, że wiek i związane z nim straty determinują poczucie satysfakcji w życiu osobistym i społecznym.

Style starzenia się, czyli jak wchodzimy w dojrzałość, dorosłość, jesień…

Osoby starsze zwykle swoje funkcjonowanie w społeczności realizują na kilka sposobów:

a) Styl przystosowany aktywny reprezentują osoby zaangażowane w realizację celów, odczuwające satysfakcję z działania. Pozostają one w żywych, dobrych relacjach z innymi i są skuteczne w radzeniu sobie z wyzwaniami codzienności.

b) Styl “bujanego fotela” by biernie przystosowane do starości, których funkcjonowanie określane jest również jako”. Preferują one spokój, wycofują się z aktywnego życia społecznego i zawodowego. Koncentrują się głównie na przeżyciach wewnętrznych. Akceptują swoją sytuację życiową, dostrzegają pozytywne strony emerytury, traktując ją jako uwolnienie się od obowiązków.

c) Styl obronny – jedną z form jest wrogość, nawet agresja skierowana ku “światu”, innym ludziom lub sobie samemu. Natomiast osoby nieprzystosowane do starości w sposób jawny lub ukryty buntują się przeciwko niej. Przejawia się to w podejrzliwości, złośliwości albo zgorzknieniu.

Style funkcjonowania ludzi starszych związane są ściśle z pełnionymi przez nich rolami społecznymi, wśród których główna jest rola emeryta, określana czasami jako “rola bez roli”. Wejście w nią wymaga przezwyciężenia wielu trudności związanych z jej przyjęciem. Dotyczy to szczególnie osób silnie identyfikujących się z rolą zawodową. Z okresem późnej dorosłości związany jest specyficzny rodzaj wiedzy, która umożliwia rozwiązywanie problemów typowych dla dorosłości i starości. W procesach tych znaczenia nabierają doświadczenia (ich wielość i różnorodność) oraz praktyki i “trening”. Odnoszone są one do cechy dorosłości określanej jako mądrość. Stanowi ona formę przystosowania się do skomplikowanego wyzwania, jakim jest dobre kierowanie życiem. Jej posiadanie oznacza wyjątkową zdolność rozumienia codziennych doświadczeń i dostrzegania istoty spraw oraz rozumienia ich kontekstu. Przeobrażenia rozwojowe, którym podlega osobowość człowieka w okresie późnej dorosłości, odnieść należy zarówno do stałości, jak i zmiany. Obserwuje się je w zakresie postrzegania obrazu własnej osoby i samooceny; w zakresie emocji i radzenia sobie ze stresem oraz w obszarze systemu potrzeb i postaw. Wraz ze zmianą kontekstów zmienia się również charakter celów i zadań życiowych, czyli przesunięcie priorytetów życiowych. Następuje ono w sferze celów związanych z potrzebami witalnymi i praktycznymi oraz ekspansją “ja” na cele duchowe i religijne.

Autor: Emilia Glugla, ekspert ds. relacji społecznych serwisu www.zdrowy-senior.org

szlachetnezdrowie.bloog.pl.