Aktywność fizyczna definiowana jest przez WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) jako wszystkie czynności w życiu codziennym, związane z ruchem, włączając w to pracę, odpoczynek, ćwiczenia i uprawianie sportu. Podkreśla się, że efekty zapobiegawcze i rehabilitacyjne regularnej aktywności fizycznej są trwalsze, gdy odpowiednie wzorce kształtowane są we wczesnym okresie życia, niż gdy zapoczątkowuje się je dopiero w wieku podeszłym, dlatego wskazane jest, żeby o kondycję zdrowotną dbać przez całe życie.

Nigdy nie jest za późno, aby zacząć

Warto pamiętać, że nigdy nie jest za późno, by zacząć ćwiczyć. Ruch niezależnie od wieku przynosi znaczną poprawę jakości i satysfakcji życia. A na jakość życia wpływa subiektywna i obiektywna ocena funkcjonowania człowieka w różnych obszarach życia. Subiektywna ocena dotyczy stopnia zadowolenia z warunków życia (szczęścia, nadziei, wydolności, lęku, stresu, sensu życia) oraz przejawianej aktywności w różnych sferach życia codziennego (sytuacja socjalna, relacje międzyludzkie). Natomiast obiektywne czynniki określają stan zdrowia, obraz kliniczny choroby, stan socjalno-ekonomiczny. Systematyczna dbałość o kondycję fizyczną zwiększa naszą szansę na długowieczność, powoduje wzrost zasobów posiadanej energii życiowej, a co najważniejsze, spowalnia tempo starzenia organizmu.

– „Ruch jest życiem – życie jest ruchem” – Alfons Senger, ortopeda.

Dlaczego warto być aktywnym

Prowadzenie systematycznej aktywności fizycznej przez seniora przyczynia się do lepszego funkcjonowania organizmu niezbędnego do utrzymania niezależności i samodzielności w zakresie wykonywania czynności dnia codziennego. Aktywność ruchowa wpływa korzystnie na układ krążenia, pracę serca i naczynia obwodowe. Zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób naczyniowo-sercowych (np. zawał serca, udar mózgu), poprawia krążenie wieńcowe serca. Istnieje wiele dowodów naukowych, że odpowiednio dobrana aktywność fizyczna do wieku zapobiega wystąpieniu choroby niedokrwiennej serca. Zwiększony przepływ naczyniowy powoduje lepszy transport krwi do wszystkich narządów i tkanek. Wywołuje to lepsze ich dotlenienie, odżywienie, wzbogacenie energetyczne i usuwanie substancji przemiany materii. Właściwe zaopatrzenie mózgu i mięśni w substancje energetyczne to lepsza wydolność i praca tych narządów. Poprawa przepływu naczyniowego to także utrzymanie stałej temperatury organizmu i ochrona przed przegrzaniem lub wychłodzeniem.

– „Ruch może zastąpić niemal każdy lek, ale żaden lek nie zastąpi ruchu” – Wojciech Oczko, lekarz.

Podejmowany ruch usprawnia pracę układu oddechowego powodując poprawę wentylacji oddechowej, efektywność odruchu kaszlu, pogłębia i wydłuża oddechy, oprócz tego poprawia pojemność życiową płuc i wydolność. Podnosi tolerancję na wysiłek zmniejszając poczucie duszności. Natomiast układ immunologiczny zwiększa odporność na różnego rodzaju choroby, poprzez eliminację patogenów. Warto zwrócić uwagę, że sprawność fizyczna wzmacnia organizm i osoby są bardziej odporne na przeziębienia czy inne choroby niż te, które tego nie robią. Gimnastyka zwiększa sprawność układu pokarmowego do lepszego funkcjonowania np. do poprawy czynności żołądka i jelit oraz może wpłynąć na poprawę wydolności wątroby. Ćwiczenia regulują metabolizm, przyczyniają się do redukcji masy ciała.

Regularne ćwiczenia powodują poprawę naszego nastroju, samopoczucia, zmniejszają poziom lęku oraz pozwalają na rozładowanie nadmiernych obciążeń psychoemocjonalnych. Aktywność fizyczna odpręża, relaksuje, poprawia jakość snu, poprawia pamięć koncentrację.

Ćwiczenia fizyczne wzmacniają układ kostny i mięśniowy, zwiększają zakres ruchu w stawach w przypadkach ograniczenia, wzmacniają siłę mięśniową, podnoszą sprawność ogólną. Ruch kształtuje powierzchnie stawowe, warunkuje elastyczność i sprężystość torebek i wiązadeł stawowych oraz wpływa na ukrwienie i uwapnienie kości. Ćwiczenia zwiększają masę i siłę , dzięki temu utrzymują prawidłową długość i elastyczność mięśni. Trening przeciwdziała osteoporozie, minimalizuje ryzyko upadków i tworzeniu się odkształceń kości. Pod wpływem wykonywania ćwiczeń poprawiamy równowagę, koordynację . Ruchy stają się bardziej rytmiczne, harmonijne, płynne niż u ludzi niećwiczących.

Program i metodyka ćwiczeń dla seniorów powinien być dobrany indywidualnie. W Ośrodku Magnolia w Ustroniu prowadzona jest gimnastyka ogólnousprawniająca uwzględniająca ćwiczenia rozluźniające, rozciągające, mobilizujące i wzmacniające kręgosłup. W trakcie ćwiczeń używany jest sprzęt m.in.: taśmy thera-band, duże piłki gimnastyczne, piłki Redondo, kijki (drążki gim). Więcej na temat aktywności fizycznej dedykowanej seniorom w następnym artykule.

Piśmiennictwo:
Stryła W., Pogorzała A.M., Żurawski P.(2012). Rola aktywności ruchowej w procesie usprawniania. Rehabilitacja Medyczna. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu,133-155.

Autor: Marta Stefaniak, fizjoterapeutka, ekspert serwisu www.zdrowy-senior.org