Wiedza o żywności i żywieniu oraz ich wpływie na zdrowie człowieka jest ogromna i podlega stałej ewolucji i zmianom. Dlatego również Piramida co pewien czas podlega pewnym modyfikacjom. Z Prof. dr hab. n. med. Mirosławem Jaroszem Dyrektorem Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie, Głównym Ekspertem ds. diety seniorów i Twórcą Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej rozmawiała Kinga Kubel Warsaw Press.

Jaki przyświecał Panu Profesorowi cel przy tworzeniu specjalnej Piramidy dla osób w starszym wieku? Na jakie potrzeby „źródłowe” ona odpowiada?

Każdy okres życia – dzieciństwo, młodość, wiek dojrzały czy wiek starszy – jest z punktu widzenia fizjologii odmienny oraz inne są zapotrzebowania na energię czy na makro i mikro składniki. To bardzo istotny punkt wyjścia do zrozumienia, dlaczego różnicuje się zalecenia żywieniowe. Proces starzenia rozpoczyna się umownie z 65 rokiem życia. Spowalnia się wówczas metabolizm, zmienia się szybkość wchłaniania składników odżywczych oraz możliwości ruchowe. Nasza konstrukcja ulega zubożeniu, np. zmniejsza się gęstość mineralna kości. Jeśli chodzi o przewód pokarmowy, mamy mniejsze możliwości wchłaniania i trawienia. Także mięśnie powoli zanikają i tracą swoją siłę. W wieku starszym najczęściej występuje wiele chorób przewlekłych, których seniorzy mogą sobie nawet nie uświadamiać, ponieważ rozpoczynają się one powoli i stopniowo, np. nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, osteoporoza, cukrzyca typu 2. Wiek starszy wymaga zatem innej filozofii życia, jak i zmian w sposobie żywienia i aktywności fizycznej. W uproszczeniu proces starzenia się można nazwać stopniową utratą rezerw strukturalnych i czynnościowych w organizmie. Predysponuje do większej podatności na stres, urazy i sytuacje, które rodzą obciążenia fizyczne czy psychiczne dla organizmu. Doskonale rozumiał to Roosevelt mówiąc, że osiągnięcie zdrowia i szczęścia w starszym wieku jest takie samo jak każdy inny problem – tylko trzeba wystartować w młodości! Przykładową chorobę inaczej zniesie senior, a inaczej młody człowiek, dlatego właśnie powstała Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym.

Rozumiem, że stosowanie zaleceń tej Piramidy ma pomóc osobom starszym lepiej, zdrowiej żyć. Jak zmotywować seniorów do takiego aktywnego życia, do większej troski o siebie w wieku, gdy słabną siły i motywacje?

Początkiem drogi do degradacji zdrowia i życia oraz do depresji jest brak celu. Codziennym motywatorem powinno być każde działanie, które przynosi satysfakcję i spełnienie: aktywność fizyczna i społeczna, praca zawodowa podtrzymująca kondycję umysłową, spotykanie się z ludźmi i nawiązywanie nowych kontaktów. Wszystko to pozytywnie wpływa na funkcjonowanie człowieka. Bardzo ważny jest również dostęp do wiedzy. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej jest narzędziem powstałym właśnie po to, aby każdy senior miał szansę uzyskania wiarygodnej informacji na temat wykorzystywania żywienia w zapobieganiu i leczeniu chorób.

Poza żywieniem i aktywnością fizyczną, Piramida dla seniorów IŻŻ wskazuje na relacje społeczne jako istotny element zdrowia. Proszę rozwinąć ten wątek.

Jest to zasadnicza zmiana w stosunku do Piramidy przeznaczonej dla osób dorosłych. Okazuje się, że codzienne życie – ogólna aktywność fizyczna i psychiczna (czyli czynniki nie związane z żywieniem), decyduje w największym stopniu o naszym zdrowiu i długości życia. Potwierdzają to analizy badań mieszkańców Sycylii i Sardynii, czyli regionów, w których występuje najwięcej 100 latków. Miejscowości na tych wyspach charakteryzują się dużą gęstością zaludnienia. To właśnie możliwość częstego spotykania z ludźmi, rozmowy i kontakty socjalne, radość prostej codzienności, aktywności takie jak szachy czy tango – generują zmiany neurofizjologiczne w organizmie i stabilizują poziom stresu oraz wpływają na zmniejszenie przewlekłego stanu zapalnego w organizmie. Wniosek jest taki: seniorzy, którzy chcą żyć – chcą także zachować zdrowie, chcą lepiej się odżywiać i ruszać!

Kluczowa rola warzyw i owoców, następnie produkty zbożowe, nabiał, sporadycznie mięso. Może dziwić podkreślenie znaczenia wody w diecie seniorów – czy piją jej jednak stale zbyt mało? Dlaczego to tak ważne?

Woda zawsze miała swoje miejsce w Piramidzie. Tym razem podkreśliliśmy jej znaczenie jeszcze bardziej. Umieściliśmy w sposób wyraźny zalecenie picia jej porcjami przez całą dobę. Z wiekiem dochodzi bowiem do zmian w strukturach mózgowych, stąd senior często nie odczuwa pragnienia, w konsekwencji pije jej zdecydowanie zbyt mało. Jednak powinien przyjmować do 2 litrów płynów dziennie, nawet jeżeli nie chce mu się pić. Trzeba pić przez rozum.

Zupełnie nowe jest uwzględnienie suplementacji w codziennej diecie. Skąd taka rekomendacja?

Pokrycie zapotrzebowania składników mineralnych jest z wiekiem coraz trudniejsze. Seniorzy z racji upośledzenia łaknienia spożywają mniej różnych produktów, więc gorsze jest ich wchłanianie. Dlatego są bardziej narażeni na deficyty mikroskładników: składników mineralnych i witamin. Decyzja o suplementacji powinna być monitorowana przez lekarza czy dietetyka, który będzie w stanie indywidualnie ocenić, w jaki sposób uzupełnić niedobory żywieniowe. Ogólnym zaleceniem dla naszej strefy klimatycznej jest przyjmowanie 2000 jednostek witaminy D, która ma bardzo istotne znaczenie w chorobach układu sercowo-naczyniowego, przeciwdziałaniu osteoporozie i w niektórych nowotworach, np. raku jelita grubego.

W starszym wieku zwykle przyjmujemy sporo leków, też suplementów diety. Czy to bezpieczne? Czy żywność może zmieniać działanie leków?

Absolutnie tak. Żywność jak i suplementacja, a także pewne zioła czy przyprawy, mogą zmienić działanie leków i wejść z nimi w interakcję, wynikiem której mogą być objawy niepożądane, a nawet groźne. Klasycznym przykładem jest popijanie leków sokami cytrusowymi. Powodują one, że stężenie przyjmowanego przez chorego leku podnosi się wielokrotnie i może doprowadzić do działania toksycznego. Nie można również popijać lekarstw mlekiem, ze względu na zawartość w nim wapnia, który zaburza wchłanianie niektórych lekarstw. Dlatego Piramida wyraźnie mówi o tym, że leki zawsze należy popijać wodą.

Które z zasad żywienia towarzyszących Piramidzie są wg Pana najbardziej istotne?

Wszystkie zasady są tak samo ważne i żadnej z nich nie powinno się pomijać. Jeżeli kompleksowo wprowadzimy zalecenia Piramidy do codziennego trybu funkcjonowania, dajemy sobie szansę na dłuższe , zdrowsze i radośniejsze życie. A co może być ważniejszego?

Źródło: http://seniorzy.warsawpress.com/