Profilaktyka raka jelita grubego. Nie ma lepszej metody niż badanie kolonoskopowe, aby zdiagnozować i usunąć polip, który nie będzie miał szans rozwinąć się do stadium nowotworu – mówi lek. Adam Smołucha, dyrektor Szpitala Powiatowego w Brzesku.

Jeszcze 30 lat temu rak jelita grubego i odbytnicy, jeśli chodzi o zachorowalność, plasował się na 4. miejscu; dziś w całej populacji europejskiej i amerykańskiej zajmuje miejsce pierwsze.

W Polsce każdego roku odnotowujemy ok. 26-28 nowych zachorowań u obu płci na 100 tys. mieszkańców. To jeden z bardziej podstępnych nowotworów – rozwija się przez wiele lat nie dając żadnych objawów. Zanim ostro zaatakuje, upłynąć może nawet dekada.

Nowotwór jelita grubego rozwija się przez kilkanaście lat bez żadnych objawów i dolegliwości. Te pojawiają się, dopiero wtedy, gdy choroba jest zaawansowana, a jej wyleczenie praktycznie niemożliwe. Nasz niepokój powinny wzbudzić: dokuczliwe zaparcia na przemian z biegunkami, zmiana rytmu wypróżnień, anemia, osłabienie, bóle w dole brzucha i dolnych partiach pleców, uczucie dyskomfortu, nudności, wymioty, krwawienia z odbytu.

Dlatego tak ważne jest, aby wykonywać badania kontrolne, pozwalają one bowiem wykryć nowotwór we wczesnym stadium, gdy są bardzo duże szanse na jego wyleczenie.

Od polipa do nowotworu

Rak jelita grubego to złośliwy rozrost komórek błony śluzowej okrężnicy lub odbytnicy. Zwykle rozwija się z niezłośliwych zmian zwanych gruczolakami, które w początkowych stadiach mają formę polipów. Niewykryte i nieusunięte zmiany polipowate mogą – chociaż nie muszą – przekształcić się z czasem w raka. Choroba niewątpliwie w dużym stopniu związana jest z naszymi nawykami cywilizacyjnymi i na jej powstanie wpływa wiele elementów, m.in. dieta ubogoresztkowa, czyli zbyt mało błonnika, owoców i warzyw w pożywieniu, siedzący tryb życia, brak ruchu, ale też otyłość. Niekorzystny wpływ ma także palenie papierosów. Istotną rolę pełnią również czynniki genetyczne. Jak dotychczas nie znamy, niestety, żadnego sposobu postępowania, który na pewno wykluczyłby możliwość zachorowania. Jedyną metodą, aby nie dopuścić do rozwoju nowotworu jest wykonywanie badań profilaktycznych.

Metody badań

Jeśli chodzi o raka jelita grubego i odbytnicy znane są różne metody badań, jednak głównym i najważniejszym jest badanie endoskopowe. Teoretycznie tanią metodą jest badanie kału na krew utajoną. Test można kupić w każdej aptece, kosztuje kilkanaście złotych. Niestety, testy są bardzo mało wiarygodne – często pokazują wyniki fałszywie dodatnie, które i tak trzeba weryfikować badaniem kolonoskopo-wym. Pozwalają wykryć ok. 50 proc. chorych, u których rak jest już zaawansowany, natomiast nie wykrywają żadnych wczesnych zmian. Badanie w jednym cyklu należy wykonać przynajmniej 3-krotnie i powtarzać co roku. W ogólnym rozrachunku testy wcale nie są więc najtańsze, ponieważ liczba wyników fałszywie dodatnich i wątpliwych, które wymagają weryfikacji, jest bardzo duża.

Dostępne są ponadto badania kału na krew utajoną, wykrywające ludzką hemoglobinę. Ale również ich specyficzność, jeśli chodzi o wykrywanie zmian nowotworowych jest niewielka. Istnieją także testy DNA, dość drogie i ich znaczenie w badaniach przesiewo-wych jest znikome.

Badanie endoskopowe

Świadomość społeczna dotycząca zagrożeń rakiem jelita grubego i konieczności wykonywania badań profilaktycznych wzrasta, jednak nie na tyle, aby Polacy masowo wykonywali kolonoskopię. Istnieje także dużo mitów i nieprawdziwych opowieści związanych z tym badaniem. Najczęściej można usłyszeć, że jest nieprzyjemne, upokarzające, bardzo bolesne i niełatwo się do niego przygotować. Tymczasem to, co było prawdą jeszcze kilkanaście lat temu, dziś nie przystaje już do medycznej, coraz bardziej rozwijającej się w zakresie nowoczesnego sprzętu rzeczywistości. Kolonoskopia pozwala wykrywać i leczyć nie tylko ewentualne zmiany we wczesnym stopniu ich rozwoju, ale także stany przednowotworowe, np. polipy. Wiemy, że nieleczony polip, po kilku-, kilkunastu latach może przekształcić się w raka. Usunięcie takich zmian – albo wczesnych, albo tych, które jeszcze są w stadium przedinwazyjnym – gwarantuje pacjentowi pełne wyleczenie.

Bezpiecznie i bezpłatnie

– Nie ma lepszej metody niż badanie kolonoskopowe, by zdiagnozować i usunąć polip, który nie będzie miał szans rozwinąć się do stadium nowotworu – komentuje lek. Adam Smołucha, dyrektor Szpitala Powiatowego w Brzesku, w którym od trzech miesięcy wykonywane są bezpłatne badania kolonoskopowe. Do tej pory zdecydowało się na nie 120 mieszkańców powiatu brzeskiego. Co ważne, u co czwartego z przebadanych lekarze usuwali polipy i tym samym wyeliminowali problem zachorowania na nowotwór jelita grubego. Do końca tego roku szpital może zdiagnozować dalszych 180 pacjentów, w przyszłym roku kolejne 300 osób. Kolonoskopia jest bezpiecznym badaniem, na życzenie pacjenta może być wykonywana w znieczuleniu. Projekt, w ramach którego badania są realizowane, jest skierowany do każdego mieszkańca powiatu brzeskiego w wieku pomiędzy 50. a 65. rokiem życia. Mogą w nim wziąć udział także osoby z przedziału wieku 25-49 lat z rodzin, u których wystąpił dziedziczny rak jelita grubego oraz osoby w wieku 40-49 lat, które mają krewnego pierwszego stopnia ze zdiagnozowanym rakiem jelita grubego.

Pacjent wyedukowany

– Dobrze jest zapoznać się z zaleceniami w zakresie profilaktyki i przeanalizować swój tryb życia – podkreśla dyrektor Adam Smołucha. – Zachęcam także wszystkich do udziału w wykładach odbywających się w ramach projektu. Podczas prelekcji w szpitalu lub na terenie największych zakładów w powiecie brzeskim, ale też w bibliotekach i świetlicach, lekarze i pielęgniarki informują co robić, aby nie zachorować na nowotwór jelita grubego. Najbliższe spotkanie zaplanowane jest na 18 października o godz. 13 w sali konferencyjnej Szpitala Powiatowego w Brzesku.

Badania kolonoskopowe wykonywane są w soboty w Pracowni Endoskopowej Szpitala Powiatowego w Brzesku.

Informacja o projekcie i rejestracja do badań: Biuro Projektu – Pracownia Endoskopii, III piętro, pokój 369, od poniedziałku do piątku w godzinach 7-14.35 lub pod nr. tel. 14 6621 429 oraz 519 317 007 albo pod adresem e-mailowym: e.pomykacz@spzoz-brzesko.pl Projekt jest realizowany przy wsparciu Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego.

Źródło: www.dziennikpolski24.pl