Nadciśnienie to choroba, na którą w Polsce choruje aż co trzeci dorosły Polak, z czego duża część tej kilkumilionowej populacji nie zdaje sobie sprawy z istnienia problemu, a więc nie stosuje żadnego leczenia. Tymczasem dolegliwość ta niesie za sobą ryzyko grożnych powikłań. Oto zestaw informacji, przydatnych, by zdiagnozować problem.

Czym jest nadciśnienie?
Nadciśnienie jest dolegliwością, dla której charakterystyczne jest wysokie ciśnienie krwi w układzie naczyń, jeżeli wysokość ciśnienia wynosi powyżej 140 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego i/lub powyżej 90 mmHg w przypadku ciśnienia rozkurczowego.
Ryzyko zachorowania na tę przypadłość wzrasta razem z wiekiem. Podczas mierzenia ciśnienie odczytujemy ciśnienie skurczowe, które podawane jest jako pierwsze oraz ciśnienie rozkurczowe podawane jako druga wartość.

Skąd bierze się nadciśnienie?
Przyczyny powstawania nadciśnienia zależą od jego rodzaju. Niektóre jego typy mogą być związane z tendencjami genetycznymi lub wpływem środowiska, podłożem innych mogą być konkretne schorzenia.
Czynniki ryzyka,sprzyjające powstawaniu nadciśnienia:
1. nieodpowiedni tryb życia;
2. otyłość (szczególnie otyłość brzuszna)
3. palenie papierosów;
4. nadwaga;
5. brak aktywności fizycznej;
6. nadmierne spożywanie soli (zalecane jest spożywanie maksymalnie pół łyżeczki soli dziennie – 3,8 g);
7. spożywanie dużej ilości alkoholu;
8. genetyka (szczególnie narażone są osoby, których mama czy tata chorują na nadciśnienie).

Objawy:
U bardzo wielu pacjentów nadciśnienie nie daje żadnych objawów, zwłaszcza w początkowej fazie choroby, gdy nieprawidłowości w ciśnieniu nie są aż tak wysokie. Poważniejsze symptomy pojawiają się, gdy dodatkowo dojdzie do powikłań, np. przerostu lewej komory serca czy rozwoju miażdżycy. Tym samym zwiększa się ryzyko wystąpienia zawału serca lub udaru mózgu.
U wielu pacjentów mogą pojawić się mało charakterystyczne dolegliwości w postaci:
1. duszności;
2. bólów głowy;
3. zawrotów głowy;
4. bezsenności;
5. kołatania serca;
6. potliwości;
7. uderzeń gorąca;
8. zaczerwienienia twarzy;
9. małej sprawności fizycznej i psychicznej.

Wraz z rozwojem nadciśnienia zaczynają pojawiać się inne objawy, które są konsekwencją uszkodzonych narządów na skutek złych wartości ciśnienia tętniczego. Wówczas u chorego może dojść do:
1. nieprawidłowej pracy nerek;
2. problemów z prawidłowym czuciem i poruszaniem się;
3. kłopotów ze wzrokiem;
4. mniejszej sprawności intelektualnej;
5. wychłodzenia kończyn;
6. obrzęków kończyn.

Metody diagnostyczne wykorzystywane w rozpoznaniu nadciśnienia:
1. pomiar ciśnienia – oczywiście nie należy sugerować się jednokrotnym pomiarem! Lekarz zanim przystąpi do pomiaru powinien przeprowadzić z pacjentem wywiad i wykluczyć czynniki mogące zaburzać prawidłowy wynik, np. stres, palenie papierosów (szczególnie pół godziny przed badaniem). Pacjent przed wykonaniem pomiaru powinien być wypoczęty (warto pozostać przynajmniej dziesięć minut przed badaniem w pozycji siedzącej); bardzo przydatne jest mierzenie ciśnienia przez chorego w domu.
2. wykluczenie u chorego powikłań narządowych – należy je przeprowadzić przy rozpoznaniu nadciśnienia tętniczego u pacjenta. Jest to ważne, ponieważ nie wiadomo przez jaki okres czasu określony pacjent cierpi na nadciśnienie i jakie szkody mogły przez ten czas powstać w organizmie;
3. badanie echokardiograficzne serca – wykonywane jest u pacjentów z rozpoznanym nadciśnieniem; pomaga określić stan serca oraz ewentualne przerośnięcie jego ścian;

W leczeniu nadciśnienia najważniejsze jest:
1. zmiana stylu życia;
2. zminimalizowanie czynników ryzyka nadciśnienia tętniczego;
3. przyjmowanie preparatów obniżających ciśnienie tętnicze.
W leczeniu nadciśnienia pierwotnego stosuje się różnorakie leki hipotensyjne (obniżające ciśnienie) pojedynczo lub w połączeniach. Niezwykle istotne jest jednoczesne lub nawet poprzedzające terapię farmakologiczną, wprowadzenie modyfikacji stylu życia tj. zwiększenie aktywności fizycznej, rzucenie palenia, zmniejszenie masy ciała (jeśli istnieje nadwaga lub otyłość), ograniczenie spożycia soli i alkoholu, wprowadzenie diety śródziemnomorskiej. Aktywny tryb życia i zdrową dietę warto wspomóc odpowiednią suplementacją.

Preparaty stosowane w leczeniu nadciśnienia:
1. preparaty moczopędne;
2. beta-blokery obniżające napięcie układu współczulnego;
3. blokery kanału wapniowego;
4. antagoniści aldosteronu;
5. inhibitory konwertazy angiotensyny i blokery receptora angiotensynowego – obniżają ciśnienie.
Jakie mogą być powikłania nadciśnienia?
1. rozwój miażdżycy w naczyniach tętniczych serca, szyi, nerek i kończyn dolnych;
2. zawał serca,
3. przerost lewej komory serca z jego następową niewydolnością;
4. pogorszenie wzroku i czynności nerek (różnie nasilona przewlekła niewydolność nerek);
5. udar mózgu.

Jak prawidłowo wykonać pomiar ciśnienia w warunkach domowych?
1. Pomiaru ciśnienia dokonuj w pozycji siedzącej, po minimum pięciominutowym odpoczynku.
2. Palenie papierosów oraz picie kawy i aktywność fizyczna na pół godziny przed pomiarem zaburza jego wynik.
3. Przedramię ręki niedominującej najlepiej jest położyć na płaskiej powierzchni, na wysokości serca.
4. Plecy powinny być wyprostowane.
5. Stopy muszą znajdować się na podłodze.
6. Wykonaj jednorazowo 2 lub 3 pomiary, w odstępie minuty i wyciągnij z nich średnią wartość.
7. Pamiętaj, aby wyniki pomiarów ciśnienia zapisywać na kartce.

Redakcja