Pogarszanie się słuchu u osób starszych to proces długotrwały, który przebiega stopniowo. Osoby, które ukończyły 60. r.ż. są najbardziej narażone na problemy związane z ubytkiem słuchu. Najpierw senior przestaje słyszeć dźwięki o wysokiej częstotliwości, a później dopiero średniej – wtedy właśnie rozpoczynają się problemy ze zrozumieniem mowy.

Problem niedosłuchu to coraz częściej występująca choroba cywilizacyjna. Szacuje się, że około 500 milionów ludzi na świecie dotkniętych jest niedosłuchem. W grupie wiekowej powyżej 70. r. ż. Prawie trzy czwarte osób ma problemy z tą niedogodnością. Aby dokładnie uświadomić sobie skalę problemu, to trzeba zaznaczyć, że do dobrego zrozumienia słów, konieczne jest słyszenie wszystkich dźwięków. Nie zdajemy sobie prawy, że nawet lekki ubytek słuchu może negatywnie wpłynąć na rozumienie mowy.

Niedosłuch – skąd się bierze?

Powodów utraty lub upośledzenia słuchu jest bardzo wiele. Należy podkreślić, że niedosłuch związany z wiekiem jest procesem stopniowym, gdzie bardzo często seniorzy nie zdają sobie sprawy, że ich słuch się pogarsza. Na rozwój tego schorzenia ma wpływ wiele czynników. Możemy podzielić je na te związane z procesem starzenia się, jak zmiany w ukrwieniu ucha czy ubytek neuronów w ślimaku oraz na dodatkowe czynniki, które oddziałują na słuch. Wśród nich możemy wymienić palenie tytoniu, leki (np. niektóre antybiotyki, których działanie uboczne może powodować niedosłuch) oraz choroby układu krążenia (np. wysokie ciśnienie). Również wszechobecny hałas w dzisiejszych czasach, na który narażeni jesteśmy praktycznie wszędzie – w szkole, kinie czy środkach lokomocji – jest przyczyną uszkodzeń słuchu.

Konsekwencje ubytku słuchu w dojrzałym wieku

Dobry słuch jest niezbędny do codziennego życia. Dzięki niemu możemy porozumiewać się z innymi ludźmi. Od tego, jak słyszymy zależy jakość naszych relacji, czy wykonywanie codziennych, najprostszych czynności, takich jak zakupy czy załatwienie spraw w urzędzie.

Liczne badania pokazują, że niedosłuch związany z wiekiem łączy się ze znacznym pogorszeniem jakości życia. Wpływa na samodzielność, osoby cierpiące na ubytek słuchu częściej doświadczają społecznej izolacji oraz depresji. Spowodowane jest to tym, że codzienne czynności zaczynają sprawiać trudności. Zainteresowania i pasje schodzą na dalszy plan – słabosłyszący seniorzy często rezygnują z aktywności, ponieważ nie są w stanie w pełni w nich uczestniczyć. Dodatkowo pogarszają się kontakty z bliskimi, gdyż rozmowy są dla osoby słabosłyszącej dużym wysiłkiem i nie sprawiają już tak dużej przyjemności.

Trudności w rozumieniu mowy prowadzą do frustracji, co z kolei może stać się przyczyną wycofania i samotności. Dlatego tak istotne jest podjęcie kroków przeciwko ubytkowi słuchu, gdyż niedogodność ta może doprowadzić do ogólnego pogorszenia się stanu zdrowia. Wspomnianym następstwom psychologicznym można jednak zaradzić przez prawidłowe zdiagnozowanie oraz leczenie wad słuchu.

Dostępne metody leczenia

W chwili obecnej istnieje wiele skutecznych rozwiązań w leczeniu niedosłuchu. Metody te obejmują specjalne strategie komunikacji, urządzenia wspomagające słyszenie, aparaty słuchowe, stymulację elektroakustyczną, implanty ucha środkowego oraz implantaty ślimakowe. Osoby cierpiące na ubytek słuchu wiedzą, że liczą się wszystkie odcienie dźwięków. Dlatego tak istotne jest dobranie odpowiedniego leczenia, dostosowanego do potrzeb osoby niedosłyszącej.

Aparaty słuchowe

Na rynku są dostępne aparaty słuchowe, które są skutecznym sposobem leczenia lekkiego i umiarkowanego niedosłuchu. Działają na zasadzie wzmacniania dźwięków. Mogą być one noszone za uchem (zauszne), w uchu (wewnątrzuszne) lub w przewodzie słuchowym (wewnątrzkanałowe). Aparaty zauszne otwarte wyposażone są w bardzo cienki przewód i małą słuchawkę, przekazującą dźwięk do przewodu słuchowego. Współczesne aparaty słuchowe są w większości cyfrowe. Korzystają z mikroprocesorów do przetwarzania dźwięków na sygnały cyfrowe przed ich wzmocnieniem. Mogą być regulowane pod kątem indywidualnych potrzeb słuchowych pacjenta, aby dźwięki o określonych częstotliwościach były odpowiednio wzmacniane.

Cyfrowe aparaty słuchowe mogą również redukować szum tła, dzięki czemu poprawia się rozumienie mowy. Obecnie dostępne aparaty są niewielkie, nie rzucają się w oczy, można je dostać w wielu kształtach, kolorach i wielkościach.

Urządzenia wspomagające

Urządzenie wspomagające słyszenie jest rozwiązaniem dodatkowym, które może poprawić codzienną komunikację. Urządzenia tego rodzaju używane są samodzielnie lub razem z aparatem, bądź implantem słuchowym dla poprawy rozumienia mowy z większej odległości, w hałasie lub przy złej akustyce pomieszczenia. Istnieje wiele rodzajów urządzeń wspomagających słyszenie, przeznaczonych do różnych sytuacji akustycznych. Należą do nich systemy transmisji z wykorzystaniem modulacji częstotliwości (FM), promieni podczerwonych; a także pętle indukcyjne.

Implant ucha środkowego

Niektóre osoby nie mogą używać aparatów słuchowych ze względów medycznych. W przypadku osób starszych zdarzają się również sytuacje, że aparat słuchowy jest już niewystarczający dla poprawy słyszenia. Dla takich pacjentów, bez względu na przyczynę, implant ucha środkowego Vibrant Soundbridge może być najlepszym rozwiązaniem. Nadaje się on dla pacjentów z niedosłuchem typu zmysłowo – nerwowego, niedosłuchem przewodzeniowym oraz mieszanym. Vibrant Soundbridge pobudza bezpośrednio struktury ucha środkowego do drgań, podobnie jak porusza je normalny dźwięk dochodzący przewodem słuchowym. Bezpośrednia stymulacja zapewnia znakomitą jakość dźwięku przy całkowicie otwartym zewnętrznym przewodzie słuchowym. Składa się z części wewnętrznej oraz zewnętrznej. Część zewnętrzna nazywana jest procesorem dźwięku i mieści baterię, mikrofon oraz wysokiej jakości, w pełni cyfrowy układ przetwarzania dźwięku. Zamienia dźwięki na sygnały elektryczne, które są przekazywane do implantu. Procesor dźwięku noszony jest na głowie i można go dyskretnie przysłonić włosami. Część wewnętrzna jest chirurgicznie wszczepiana pod skórę za uchem pacjenta. Głównym elementem części wewnętrznej jest przetwornik elektromagnetyczny FMT, który jest łączony ze strukturami wibracyjnymi w uchu środkowym.

Efektywność komunikacji

Nie można zapomnieć, że obok stosowania urządzeń, które poprawiają słyszenie, bardzo ważne jest nauczenie się technik wspomagających zdolność komunikacji. Przykładem może być prowadzenie rozmowy w dobrze oświetlonym miejscu, aby możliwe było obserwowanie twarzy rozmówcy, co ułatwia czytanie z ruchu ust. Wybór spokojnego, cichego otoczenia ułatwia skoncentrowanie się na treści rozmowy. W rozumieniu mowy pomaga również niewielka odległość między rozmówcami, najlepiej nieprzekraczająca jednego metra.

Nie można zapomnieć, że mimo, iż implanty słuchowe znakomicie poprawiają zdolność słyszenia, to początki użytkowania bywają bardzo ciężkie, gdyż dźwięki mogą być trudne w odbiorze. Dlatego tak istotna jest odpowiednia rehabilitacja, która przy użyciu dobranych ćwiczeń słuchowych może znacznie poprawić zdolności komunikacyjne.

Wsparcie najbliższych to jednak najważniejszy czynnik. Poczucie, iż ma się oparcie i pomoc w chorobie, motywuje najbardziej do podjęcia dalszych kroków leczenia. Zrozumienie, empatia i dużo pozytywnych słów to najprostsza i najbardziej skuteczna pomoc, która przynosi korzyści seniorom zmagającym się z niedosłuchem.

Refundacja w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego

Koszty związanie z leczeniem ubytków słuchu są bardzo wysokie. Jednak Narodowy Fundusz Zdrowia umożliwia pokrycie ich z budżetu Państwa. W Polsce jest szeroki wybór aparatów słuchowych, które są refundowane w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Refundacje dla osób ubezpieczonych po 26. r. ż. przyznawane są raz na pięć lat, obejmuje kwotę 700 zł na aparat słuchowy oraz 50 zł na wkładkę uszną i przysługuje obuusznie, pod warunkiem, że niedosłuch w uchu aparatowanym przekroczy wartość 40 dB HL. W przypadku aparatów na przewodnictwo kostne refundacja obejmuje kwotę 1260 zł. Również leczenie za pomocą implantów ślimakowych jest w pełni refundowane ze środków NFZ. Obejmuje to zarówno sam implant jak i koszty zabiegu. Dla osób posiadających grupę inwalidzką lub orzeczenie o niepełnosprawności, możliwe jest dofinansowanie ze środków PFRON. Jego wielkość jest uzależniona od powiatu oraz okresu, w którym pacjent stara się o dofinansowanie. Również leczenie za pomocą implantów ślimakowych jest w pełni refundowane ze środków NFZ. Obejmuje to zarówno sam implant jak i koszty zabiegu.

Chcesz dowiedzieć się więcej? www.medel.com/pl; www.med-el.pl

Źródło: Artykuł pochodzi z edukacyjnego projektu prasowo-internetowego „Życie Seniora – żyj zdrowo i aktywnie”, który ukazał się 29 maja 2017 r. wraz z gazetą Nasze Miasto.